Zeszyt Rzemiosło, sztuka i kosz, Wilkołak

Czytanie, dla którego chwile odkradałem pracy, stało się nową zbrodnią, którą opłacałem nowymi karami. Zamiłowanie to, drażnione przeszkodami, stało się namiętnością, wkrótce szałem. La Tribu, sławna właścicielka czytelni, dostarczała mi książek wszelkiego rodzaju. Dobre, złe, wszystko mi było jedno; nie wybierałem; czytałem wszystko jednako chciwie.

Czytałem w warsztacie, czytałem chodząc z posyłkami, czytałem w wychodku, zapamiętując się po prostu całe godziny; w głowie mi się kręciło, nic nie robiłem poza czytaniem. Majster szpiegował mnie, łapał, bił, zabierał mi książki. Ile tomów podartych, spalonych, wyrzuconych oknem! Ile dzieł zbrakowanych w czytelni starej La Tribu! Kiedy nie miałem czym płacić, oddawałem koszule, krawatki, łachy; trzy su* niedzielnej pensji przechodziły regularnie do jej kasy.

*su, właśc. sous (fr.) — daw. drobna moneta francuska, o wartości 1/20 liwra (funta).

Ale kiedy jakiś pomysł owładnie pisarzem... wtedy to jest jak wewnętrzny ogień, który na początku ogrzewa cię i czujesz się dzięki temu wspaniale, ale potem zaczyna zżerać cię żywcem, spalać od środka. Nie możesz po prostu od niego uciec: płonie dalej. Jedyny sposób na pozbycie się go to napisanie tej przeklętej książki.

Zawsze mnie zaskakuje, gdy ktoś mówi o mojej karierze literackiej, ponieważ dla mnie ona nie istnieje jako kariera, co może być dziwne w wypadku Argentyńczyka [...] W Europie, gdzie pisarz często jest profesjonalistą, dla którego regularne publikowanie i ewentualne nagrody literackie odgrywają istotną rolę, moja postawa amatora zwykła budzić zmieszanie wśród moich wydawców i przyjaciół. Prawda jest taka, że guzik mnie obchodzi literatura pisana wielką literą, interesuje mnie jedynie szukanie i niekiedy odnajdywanie w tej walce słowa, co później może zrodzić przedmiot zwany książką.

Dla mnie najważniejsza praca jest zawsze taka sama: jak rozpocząć zdanie, jak je kontynuować, jak je dokończyć.

W wyobraźni istnienie słowa nie jest zakładane (…). Tym, co istnieje, nie jest wyobrażony dźwięk słowa albo wyobrażony napis, lecz ich wyobrażeniowe przedstawienie.

Baudelaire poszedł dalej; zstąpił aż na dno nieprzebranej kopalni, zapuścił się w galerie porzucone lub nieznane, dotarł aż do tych dystryktów duszy, gdzie rozgałęzia się monstrualna flora myśli.

Książka jest dziś pełnoprawnym towarem, który ma za zadanie się sprzedawać. Niczym nie różni się od rajstop, orzeszków czy nowego samochodu. Taka jest prawda.

Ubóstwo nie pozwala zasnąć, zgnuśnieć. Utrzymując artystę w ciągłym napięciu, podsyca jego energię, hartuje charakter, podnosi dumę.

Nie każdy pisarz tak myśli, każdy jest jednak gotów, podobnie jak inni twórcy (filozofowie, uczeni, artyści), przyjąć życie w nędzy, czego by nie zniósł żaden inny zawód, w żadnej bowiem pracy nie ma tak silnych bodźców, które by zmusiły człowieka do wytrwania w niej wbrew wszelkim niepowodzeniom.

Leżeć w hamaku, pić kawę albo wino i czytać książki od rana do nocy...

Niech świat pędzi ku samozagładzie beze mnie.

Im więcej czytacie, tym mniej prawdopodobne, że zrobicie z siebie durniów za pomocą pióra bądź komputera.

Michaił Bułhakow przepisywał „Mistrza i Małgorzatę” przez trzynaście lat. Wyobrażasz sobie, że zastanawiał się, czy jego dzieło się sprzeda? Raczej o tym nie myślał. Ta opowieść z pewnością go „brała”, „kręciła”, „męczyła” – to była prawdziwa obsesja. Ale dlatego właśnie, że pisał z taką pasją, czytały ją, czytają i będą czytać kolejne pokolenia.