Cytaty - Virginia Woolf

Pisałam przez cały ranek z nieskończoną przyjemnością, co jest przedziwne, ponieważ jestem bezustannie świadoma, że w tym, co piszę, nie ma nic przyjemnego i że za jakieś sześć tygodni, a może nawet mniej, wzbudzi to we mnie odrazę.

Ludzie autentyczni najpełniej istnieją w samotności. Nie znoszą iluminacji, podwojenia. Ciskają swoje ledwie namalowane portrety, odwrócone twarzą do ziemi.

Boże, jakie to przyjemne! Boże, jakie dobre! Jakże znośne jest życie drobnych sklepikarzy, mówiłem do siebie, kiedy pociąg sunął przedmieściami i widać było światła w oknach sypialni. Aktywni, energiczni jak rojowisko mrówek, mówiłem stojąc w oknie i przyglądając się ludziom pracy z torbami w rękach, napływającym nieprzerwaną rzeką do miasta. Cóż za odporność, co za energia i tężyzna ciał, myślałem patrząc na mężczyzn w białych spodenkach, uganiających się za piłką na skrawku śniegu w styczniu.

Skończyłem z frazami.
O ile lepsze jest milczenie, filiżanka do kawy, stół. O ile lepiej jest siedzieć samemu jak samotny ptak, rozkładający skrzydła na palu. Chcę tu siedzieć zawsze z nagimi przedmiotami, tą filiżanką do kawy, tym nożem, tym widelcem, rzeczami samymi w sobie, z sobą będącym sobą. Nie przychodźcie niepokoić mnie uwagami, że pora zamykać zakład i iść do domu. Z chęcią oddałbym wam wszystkie pieniądze, żebyście mi nie przeszkadzali, lecz pozwolili tak siedzieć i siedzieć, w milczeniu, w samotności.

Zaśpiewam teraz moją pochwalną pieśń. Chwała niebiosom za samotność. Chcę być sam. Chcę zrzucić z siebie zasłonę istnienia, chmurę, która się przeistacza pod najlżejszym tchnieniem, dzień i noc, i cały dzień i całą noc. Siedząc tutaj zmieniałem się. Patrzyłem, jak zmienia się niebo. Widziałem, jak chmury zakrywały gwiazdy, potem je odsłaniały i zakrywały znowu. Teraz już nie przyglądam się ich zmianom. Teraz nikt mnie nie widzi i już się nie zmieniam. Chwała niebiosom za samotność, która zdjęła ciężar z oczu, położyła kres zachodom ciała i usunęła wszelką potrzebę kłamstw i fraz.

Chwała niebiosom za samotność! Jestem teraz sam. Ten niemal zupełnie nieznajomy człowiek odszedł, żeby zdążyć na pociąg, żeby zawołać taksówkę, żeby gdzieś pojechać albo pójść do kogoś, kogo nie znam. Odeszła przyglądająca mi się twarz. Zdjęto ze mnie ciężar. Oto puste filiżanki po kawie. Oto zwrócone ku sobie krzesła, lecz nikt na nich nie siedzi. Oto puste stoły, lecz nikt już dzisiaj nie przyjdzie, żeby zjeść przy nich kolację.

To dziwne, że my, którzy jesteśmy zdolni do tak wielkiego cierpienia, sami zadajemy tak wielkie cierpienie. Dziwne, że twarz człowieka, którego prawie nie znam (choć wydaje mi się, że spotkaliśmy się kiedyś na pomoście statku płynącego do Afryki), zwykły zarys oczu, policzków, nozdrzy jest w stanie tak znieważyć. Spogląda pan, je, uśmiecha się, jest znudzony, zadowolony, rozdrażniony – to wszystko, co o panu wiem. A jednak siedzący obok mnie od godziny czy dwóch cień, maska, z której zerka dwoje oczu, jest w stanie odepchnąć mnie, unieruchomić pośród wszystkich tych innych twarzy, zamknąć w dusznej sali, sprawić, że miotam się jak ćma od świecy do świecy.

Gdyby chociaż były owce skubiące trawę, przesuwające nogę za nogą albo ptak, albo człowiek wbijający w ziemię łopatę, gdyby był krzew jeżyny, o który bym się potknął albo rów wilgotny od nasiąkniętych liści, od którego mógłbym wpaść – ale nie, ponura ścieżka wiodła po równi w nieodmienną zimowość i bladość, jednostajny, nieciekawy fragment tego samego pejzażu.

Człowiek pozbawiony jaźni, powiedziałem. Ciężkie ciało oparte o furtkę. Trup. Z beznamiętną rozpaczą, wyzbyty wszelkich złudzeń, przyglądałem się wirującym obłokom kurzu, mojemu życiu, życiu moich przyjaciół i tamtym bajecznym obrazom, mężczyznom z miotłami, piszącej kobiecie, wierzbie nad rzeką – chmurom i widmom powstałym także z kurzu, kurzu, który się przeistaczał, jak chmury, które maleją i rosną, okrywają się złotem albo czerwienią, zaokrąglając swe wyniosłości i przelewają się to w tę, to w tamtą stronę, niestałe, próżne. Ja, który zawsze nosiłem notatnik i układałem frazy, rejestrowałem same zmiany; sam będąc cieniem, pilnie obserwowałem cienie. Jakże mam teraz iść dalej, zapytałem, pozbawiony jaźni, nieważki i ociemniały, przez świat nieważki, bez złudzeń?

Po chwili naigrawam się z kwiecistości i niedorzeczności pokrytego zakrętasami grobowca, z fanfar i bogini zwycięstwa, z herbów i pewności, tak donośnie powtarzanej, zmartwychwstania, wiecznego życia.

Ujrzeliśmy wszystko, czym mogliśmy być, wszystko, co nam umknęło i przez chwilę patrzyliśmy złym okiem na uroszczenia innych, tak jak dzieci, kiedy dzieli się ciasto, jedno ciasto, jedyne ciasto, patrzą jak zmniejsza się ich kawałek.
Wypiliśmy jednak butelkę wina i pod jego urokiem pozbyliśmy się wrogości i przestaliśmy porównywać. a w połowie kolacji poczuliśmy jak rozrasta się wokół nas rozległa otchłań tego, co za nami, tego, czy nie jesteśmy.

Nasi przyjaciele, tak rzadko odwiedzani, tak mało znani – to prawda, a jednak, kiedy spotykam kogoś nieznajomego i usiłuję odłamać, tu, przy tym stole, to, co nazywam „moim życiem”, widzę za sobą więcej niż jedno życie. Nie jestem kimś jednym, jestem wieloma ludźmi; sam dobrze nie wiem, kim jestem – Jinny, Susan, Neville'em, Rhodą czy Louisem, albo jak odróżnić ich życie od mojego.