Samoodtrącanie może być związane z życiem według innych, z przyjmowaniem ich przekonań, wartości jako swoich, bez względu na to, czy wewnętrznie się z nimi zgadzamy; z zadowalaniem innych kosztem swojego szczęścia. To takie życie w służbie czemuś, komuś, byleby nie sobie. Swojemu „ja” zakładamy zatem klapki na oczy.

Jaki to ma związek z unikaniem? No niestety duży, bo taka postawa może wynikać właśnie ze wzmacniania i nagradzania unikania w tym przypadku siebie.(...) Dlaczego więc samoodtrącamy siebie? Bo być może ktoś interesował się nami tylko wtedy, kiedy mu służyliśmy. Wyciszając swoje potrzeby i przekonania, dostawaliśmy coś, co dla nas okazywało się ważne, na przykład miłość, czas, pieniądze czy uwagę.

Być może postępujemy tak dlatego, że cierpienie i patologiczny altruizm są romantyzowane i przedstawiane jako ważny czyn społeczny. Kto z nas nie słyszał o tym, jaka to matka jest wspaniała, bo poświęca wszystko dla swojego dziecka (często nawet swoją pracę, marzenia, pasje, odpoczynek czy zdrowie). Być może dlatego, że straszono nas, że jeśli nie będziemy słuchać dorosłych i mądrzejszych, to skończymy w kryzysie bezdomności lub bez pracy. Być może dlatego, że słyszeliśmy o tym, że gdy będziemy wyrzekać się swoich praw, a wierzyć będziemy tylko w prawdę innych i ich dogmaty, to czeka na nas miejsce w niebie. Być może dlatego, że chcąc odejść czy odpuścić, słyszymy, że lepsze coś niż nic, że karma wraca i że w życiu to trzeba zagryźć zęby, bo inni mają gorzej.

Zdarza się jednak tak, że myślimy o sobie jako o osobie mądrzejszej, ładniejszej, sprytniejszej i bardziej zaradniej niż inni, choć właśnie oni myślą często tak samo. W literaturze nazywa się to efektem bycia lepszym lub złudzeniem wyjątkowości czy ponadprzeciętności. Na logikę biorąc, nie jest jednak możliwe, aby większość ludzi była powyżej średniej! Ten efekt doskonale ilustrują pewne badania, w których to większość badanych kierowców myślała, że jest lepsza od reszty, czy większość nastolatków- że jest bardziej lubiana niż przeciętny uczeń. Dobrze jest więc czasami spróbować zderzyć się z rzeczywistością. I tak jak nie opłaca się wierzyć swojemu autorytarnemu wewnętrznemu krytykowi, tak samo nie można wierzyć tej idealizującej części naszego umysłu, która również może podsuwać nam złudzenie ponadprzeciętności, aby uniknąć przykrych wniosków. Nie mogę jednak powiedzieć, że są to mechanizmy zupełnie nieadaptacyjne.

Samozaabsorbowanie sobą może mieć jednak inne niż „samolubne” podłoże. Może być ono związane z silnym lękiem. Samozaabsorbowanie sobą w lęku ma na celu szukanie złagodzenia jego objawów, nieco w formie walki z samym sobą, bo skoro lęk w nas powstaje, to pewnie, aby go uniknąć, trzeba z nim wewnętrznie walczyć. Taka osoba staje się więc zaabsorbowana własnymi myślami i jest w potrzasku kłopotliwych, błędnych kół swoich procesów myślowych, w które wpada, poszukując ulgi. Nie ma ona raczej na celu być nieżyczliwą czy niepomocną i deprecjonującą. Takie skutki może mieć właśnie unikanie siebie samego, a zwłaszcza swoich emocji. Lęk jest tu bezkompromisowy. Szukając niepokojących objawów w środku, często nie zauważamy nie tylko tych niepokojących z zewnątrz, ale także tych dobrych, pozytywnych, przyjemnych. Zamykanie się w sobie utrudnia życie w pełni.

Choć może wydawać się to dziwne, samozaabsorbowanie może być również formą unikania samego siebie. Jak to się dzieje? Właśnie w taki sposób, że skupiając się na samorozwoju, idealnym wyglądzie, samodoskonaleniu i samodyscyplinie, tak naprawdę możemy unikać samoakceptacji. Nadmierne zaabsorbowanie stawianiem sobie nowych wyzwań, celów czy szukaniem sukcesów może być formą unikania tego, kim jesteśmy naprawdę, czego w sobie nie lubimy oraz chęcią pozbycia się „nieidealności”. Pogoń za idealnym ciałem, kulturę diet i „czystej michy” możemy na co dzień spotkać w mediach. Przychodzi mi na myśl, że takie wentyle kontroli dyskomfortu, jak zaabsorbowanie idealną wagą, liczbą na koncie czy setnymi szkoleniami, mogą być znacznie prostsze niż takie prawdziwe i głębokie spojrzenie w swoje „ja” i zaakceptowanie tego, jakim się jest.