Przekleństwo homo sapiens

Ludzie po prostu nie posiadają zdolności oceniania konsekwencji swoich działań w długim terminie przy użyciu tych samych kryteriów, którymi oceniają decyzje krótkoterminowe. A Greta? Dlaczego w porównaniu z nami jest tak wyjątkowa – a w każdym razie taka się wydaje? Ona sama przypisuje zdolność do niezaburzonego prognostyczną miopią skupienia się na przyszłych problemach swojemu autyzmowi. „Mam Aspergera, a to oznacza, że trochę odbiegam od normy – napisała na Twitterze. – W pewnych szczególnych okolicznościach inność jest supermocą”. Wyjąwszy garstkę proroków, nasz gatunek nie potrafi oceniać w ten sposób swoich decyzji. Większość z nas nie ma supermocy Grety: jesteśmy okaleczeni prognostyczną krótkowzrocznością.

... każde zwierzę, które wygląda, jakby miało zamiar zrobić coś konkretnego, można uznać za takie, które przejawia behawioralny dowód świadomości.

Mamy wyniki badania doświadczalnego z wczesnych lat osiemdziesiątych, kiedy pojenie słoni alkoholem w imię nauki wydawało się dopuszczalne. Grupie słoni żyjących w kalifornijskim parku safari udostępniono pojemniki z wodnym roztworem etanolu o różnych stężeniach: 0,7, 10,14,25 i 50 procent. Słonie mogły swobodnie pić, z którego chciały. Siedmioprocentowy roztwór alkoholu smakował im najbardziej, bardziej niż czysta woda. Po wypiciu zachowywały się bardzo podobnie do pijanych ludzi. Kilka chwiało się na nogach z zamkniętymi oczyma. Kilka legło na ziemi. Większość owijała się trąbami (słonie robią to, kiedy czują się chore). Dwa bardziej agresywne zaczęły być wobec siebie napastliwe (objaw znany każdemu, kto choć raz był świadkiem bójki w barze). Powiedzenie „in vino veritas”, czyli „w winie prawda”, stosuje się najwyraźniej także do słoni. Ten (wątpliwy moralnie) eksperyment wykazał, że słonie wybierały alkohol w stężeniu powodującym u nich rausz (a nie stan kompletnego upojenia), by doświadczyć euforii, którą wszyscy świetnie znamy. Takie zachowanie ma sens tylko wówczas, gdy prawdziwe są dwa założenia: 1) alkohol wpływa na mózg słonia podobnie jak na ludzki; 2) na rauszu słonie doświadczają subiektywnego odczucia euforii, tak jak ludzie.

Spożycie alkoholu przez człowieka wywiera dokładnie przebadany wpływ na funkcjonowanie mózgu. Prowadzi do zniesienia zahamowań, upośledzenia koordynacji ruchowej i – jeśli ktoś przesadzi - utraty świadomości. Tolerujemy te niepożądane efekty dlatego, że spożycie alkoholu uwalnia dopaminę, która wprawia nasze mózgi w euforię. Innymi słowy – pijemy, bo to przyjemne. Jak się okazuje, słonie robią to samo.